WIELKA LIPA / Historia i Pałac Elizy // History and Elizabeth Palace // Geschichte und Eliza Palast

HISTORIA

Wieś Wielka Lipa położona jest od zachodniej strony Wzgórz Trzebnickich na wysokości 170-200 m n.p.m., okolona kompleksem lasów, pól i łąk. Walory klimatyczno – przyrodnicze, charakterystyczne dla okolic Obornik Śląskich w tym Wielkiej Lipy, są znane od stuleci. Dawniej stanowiły charakter uzdrowiskowy dla mieszkańców Wrocławia, szczególnie w okresie panowania cholery 1866 r.

Wieś w okresie swego rozkwitu, podobnie jak obecnie, liczyła ponad 400 mieszkańców. I choć nie jest dużą miejscowością, to pierwsze jej ślady wskazują już na okres mezolitu (8000 - 4500 p.n.e.) oraz epokę brązu. Pierwsze wzmianki o niej natomiast, pojawiają się we wczesnym średniowieczu.
W wyniku najazdu przez Mongołów w XIII w. (czego dowodem są kurhany leżące na wschód od wsi), osada bardzo ucierpiała. Najwcześniejsze informacje dotyczące wsi pochodzą z 1453 r., kiedy to właścicielem folwarku był Peschke Heinichwitz, zw. Prachin.

PAŁAC ELIZY

W roku 1899 Alfred von Waldenburg wzniósł neogotycki pałac. Na cześć swojej żony nazwał go Zamkiem Elizy. Pałac podkreślać miał chwałę rodu którego korzenie wywodziły się z Hohenzollernów. Budowla wzniesiona w formie malowniczego zamku z dwoma wieżami i szczytami schodkowymi w elewacjach. Nad wejściem umieszczone zostały herby obojga małżonków oraz cytat z Marcina Lutra - “Warownym zamkiem jest nasz Bóg”. Wokół rozciąga się park krajobrazowy. Aktualnie rezydencja jest własnością prywatną, odnowioną i zadbaną.

HISTORY
Village Great Lipa is located on the west side Trzebnickie Hills at an altitude of 170-200 m above sea level, surrounded with a complex of forests, fields and meadows. Qualities climate - natural, characteristic of the surrounding manure Silesian including the United Lipa, have been known for centuries. Formerly constituted the nature of spa for residents of Wroclaw, especially during the cholerae epidemic of 1866.

 The village, in the period of development, just like today, had more than 400 inhabitants. Although there is a large village, the first traces of it are directed to the Mesolithic period (8000 - 4500 BC) and Bronze Age. The first mention of it, however, appear in the early Middle Ages. As a result of the invasion by the Mongols in the thirteenth century (as evidenced by the mounds lying east of the village), the settlement was severely damaged. The earliest information about the village comes from 1453, when the owner of the farm was Peschke Heinichwitz, called 'Prachin'.

 ELIZABETH PALACE

In 1899, Alfred von Waldenburg built a neo-Gothic palace. In honor of his wife, he called it Castle Eliza.  Palace highlight was the glory family whose roots came from the Hohenzollern. The building was erected in a picturesque castle with two towers and stepped gables elevations. Above the entrance are placed the coats of arms of both spouses and a quotation from Martin Luther - "Mighty castle is our God". Around the building is a park landscape. Currently, the residence is privately owned, renovated and well-groomed.

 

GESCHICHTE

Dorf Lipa Groß wird auf der Westseite Trebnitz Hügel auf einer Höhe von 170-200 m über dem Meeresspiegel gelegen, umgeben von einem Komplex von Wäldern, Feldern und Wiesen. Eigenschaften Klima - natürlich, charakteristisch für die Umgebung Gülle schlesischen einschließlich der Vereinigten Lipa, sind seit Jahrhunderten bekannt. Früher konstituiert die Art der Wellness Wohnsitz in Breslau, vor allem während der Regierungszeit der Hölle 1866

Land während seiner Blütezeit, wie jetzt, hatten mehr als 400 Einwohnern. Und Bronzezeit - und obwohl es ein großes Dorf, werden die ersten Spuren der es um die Mittelsteinzeit (4500 v. Chr. 8000) gerichtet. Die erste Erwähnung der es erscheinen jedoch im frühen Mittelalter .

Als Folge der Invasion durch die Mongolen im dreizehnten Jahrhundert (wie durch die Hügel östlich des Dorfes liegenden belegt), wurde die Siedlung schwer beschädigt. Die früheste Informationen über das Dorf stammt aus 1453, als der Besitzer der Farm war Peschke Heinichwitz.

ELIZA PALAST

In 1899 Alfred von Waldenburg baute eine neo-gotische Palast. Zu Ehren seiner Frau, nannte ihn Eliza Palast. Palast Höhepunkt war die Ehre der Familie, deren Wurzeln kam aus der Hohenzollern. Das Gebäude wurde in einer malerischen Burg mit zwei Türmen errichtet und Treppengiebeln Erhebungen. Über dem Eingang sind die Wappen der beiden Ehepartner und einem Zitat von Martin Luther platziert - ". Mächtig Burg ist unser Gott" Erstreckt sich rund um den Park. Derzeit ist die Residenz in Privatbesitz, renoviert und gepflegt.

Nieistniejący kościół ewangelicki // not existing church // lutherischen Kirche existiert nicht

Pierwszy kościół w Wilczynie zbudowano prawdopodobnie w XV w. (około 1474r.). 

29.06.1525r. powstała gmina ewangelicka w Trzebnicy i to jej właśnie podlegał w pierwszym okresie. Po rekatolicyzacji kościoły w Obornikach i Wilczynie Leśnym, jako ‘kościoły ucieczkowe’, służyły wiernym z prawie dwudziestu okolicznych gmin. Rosnąca liczba wiernych spowodowała założenie w Wilczynie Leśnym samodzielnej gminy – jej pierwszym pastorem został w 1655r. Andreas Mauersberger. 11.12.1656r. Książe oleśnicki Sylwiusz Nemrod nadał właścicielowi wsi, Kasparowi Friedrichowi von Scherz (radcy książęcemu), prawo patronatu nad kościołem. Drugim z kolei pastorem w Wilczynie Leśnym był Johann Christian Murowski (od 1681r.), a od 1693r., Johann Melchior Brachvogel. Istniejącą świątynię rozebrano w 1694r., a na jej miejscu powstał nowy budynek, który przetrwał do 1945r. Po wyjeździe w 1714r. kolejnego pastora Martina Christopha Weihera przez cztery lata stanowisko to pozostawało nieobsadzone. Następnym pastorem został Gottfried Honicke, a po przeniesieniu go w 1742r. do Urazu – Christian Laurentius. W 1856r. z okazji 200-lecia parafii ówczesny patron kościoła i właściciel wsi, Ernst Lautewrbach, ufundował dzwon. Pięćdziesiąt lat później kolejny pastor Hermann Philips wybudował nową pastorówkę, zaś uroczystości rocznicowe, w których brał udział inny już właściciel miejscowości – radca sanitarny Stahr – rozpoczęły się na pobliskim wzgórzu Hahnenberge, z którego ćwierć wieku wcześniej miano wybrać odpowiednie miejsce pod budowę kościoła. Za czasów past. Philipsa kościół wzbogacił się o umieszczony w ołtarzu głównym obrazu ‘Jezus uspakaja morze’, którego autorem był profesor Akademii Sztuk Plastycznych we Wrocławiu Max Wislicenus. Ostatnim pastorem w Wilczynie był do 1945r. Gunter Schonborn. Gmina liczyła wówczas ponad 1200 osób i gromadziła wiernych z Wilczyna, Golędzinowa, Ozorowic i Zajączkowa. Kościół był drewniany, wybudowany prawdopodobnie w oparciu o konstrukcję szkieletową lub zrębową, o jednym wnętrzu, ukształtowanym na planie prostokąta. Stał na skarpie potoku Lubnówki, w północno-zachodniej części wsi, przy drodze z Obornik do Trzebnicy. Od strony drogi do budynku przylegała drewniana wieża z trzema różnej wielkości dzwonami. Kościół był otoczony cmentarzem, na którym w XIX w. powstała neogotycka kaplica. W kościele znajdował się barokowy konfesjonał – element wyposażenia dosyć często występujący w kościołach ewangelickich, mimo iż protestanci nie mają obowiązku indywidualnej spowiedzi. Ambona znajdowała się pośrodku północnej ściany. Autorzy notatek poświęconych obiektowi wspominają też o cennej, drewnianej rzeźbie ‘Anioła Chrztu Świętego’, która, w 1906r. wisiała na ołtarzem, a później w środkowej części kościoła. 

The first church was built in Wilczyn probably in the fifteenth century (about 1474)

 The 29th of June 1525. evangelical community was established in Trzebnica and it is subject to the first period. After recatholicism churches and Wilczyn Forest Obornikach as ' churches Escape ', served the faithful of nearly twenty surrounding communities . A growing number of people are led to the establishment in Wilczyn Forest autonomous commune - its first pastor was in 1655 . Andreas Mauersberger . in 11 of December 1656 . Prince of Oleśnica Sylvius Nimrod gave the owner of the village, Kaspar Friedrich von Scherz ( princely adviser ) , the patronage of the church . The second , in turn, pastor in Wilczyn Forest was Johann Christian Murowski (from 1681. ), And from 1693. , Johann Melchior Brachvogel . The existing church was demolished in 1694. , And in its place was built a new building, which survived until 1945. after the departure of another pastor in 1714, by four years the position was not occupied. The next pastor was Gottfried Hönich. In 1856 . on the occasion of the 200th anniversary,the patron saint of the parish church and the owner of the village , Ernst Lautewrbach founded the bell . Fifty years later, another pastor Hermann Philips built a new vicarage , and anniversary celebrations , in which he took part, the owner of another already - medical advisor Stahr -  to build a church. the term of office of Pastor Philips, church included a picture ' Jesus calms the sea ', whose author was professor of Academy of Fine Arts in Wroclaw, Max Wislicenus . The last pastor in Wilczyn was Gunter Schonburn who served up to 1945.The municipality had more than 1,200 people and the believers gathered in Wilczyn , Golędzinów , Ozorowice and Zajaczkowo . The wooden church which was built, was probably based on a skeleton structure or framework , the one inside , shaped rectangle. He stood on a slope of Lubnówka stream in the north- western part of the village , on the road from manure to Trzebnica . From the side of the road to the building adjacent wooden tower with three bells of all sizes . The church was surrounded by a cemetery , which was established in the nineteenth century in neo-Gothic chapel . The church was a baroque confessional - a piece of equipment quite often found in Evangelical churches , though Protestants are not obliged to individual confession . The pulpit was in the middle of the north wall . The authors note a dedicated object mention the valuable , wooden sculpture ' Angel Baptism ', which , in 1906 . hung on the altar , and then in the middle of the church

     

Eine nicht existirente Kirche


Die erste Kirche wurde in Wilczyn wahrscheinlich im fünfzehnten Jahrhundert errichtet. (etwa im Jahre 1474).
Am 29.06.1525 wurde in Trebnitz evangelische Gemeinde gegründet. Die Kirche unterlag der Gemeinde in der ersten Periode. Nach der Rückkehr des Katholizismus dienten die Kirchen in Wilczyn und Obernigk als "Kirchen Escape ", den Gläubigen von fast zwanzig umliegenden Gemeinden. Eine wachsende Zahl von Menschen hat zur Gründung einer autonomen Gemeinde in Wilczyn geführt - ihr erster Pfarrer wurde im Jahre 1655 Andreas Mauersberger. Am 11.12.1656 gab der Herzog aus Oleśnica Sylvius Nimrod dem Besitzer des Dorfes, Kaspar Friedrich von Scherz (fürstlicher Berater) die Schirmherrschaft der Kirche. Der zweite Pastor in Wilczyn Wald war Johann Christian Murowski (ab 1681) und seit 1693 Johann Melchior Brachvogel. Die vorhandene Kirche wurde im Jahre 1694 abgerissen, an ihrer Stelle wurde ein neues Gebäude erbaut, das bis 1945 "überlebte". Nach der Abreise im Jahre 1714 des nächsten Pastores Martins Christoph hatte diese Position keine fuehrende Person. Der nächste Pfarrer wurde Gottfried Hönicke, und nach seiner Versetzung nach Uraz gab es den Pfarrer Christian Laurentius. Im Jahre 1856, anlässlich des 200. Jahrestages der Kirchengemeinde, hat der Schutzpatron der Pfarrkirche und der damalige Besitzer des Dorfes Ernst Lautewrbach, die Glocke gestiftet. Fünfzig Jahre später baute ein anderer Pastor Hermann Philips ein neues Pfarrhaus. Die Jubiläumsfestlichkeit, in dem ein anderer Bestitzer teilgenommen hat- der medizinischer Berater Stahr - begannen auf einem nahe gelegenen Hügel Hahnenberg. Von hieraus sollte ein Viertel Jahrhundert frueher, der richtigen Ort zum Bau einer Kirche gewählt werden. Zum Zeitpunkt des Pfarrers Philips erhielt die Kirche in dem Hauptaltar ein Bild, unter dem Titel " Jesus beruhigt das Meer ". Der Autor dieses Bildes war ein Professor der Akademie der Bildenden Künste in Breslau, Max Wislicenus. Der letzte Pfarrer war Gunter Schönborn, bis 1945 . Die Gemeinde hatte mehr als 1.200 Menschen und sie versammelte die Gläubigen aus Wilczyn , Goledzinow , Ozorowice und Zajaczkow.
Die Holzkirche wurde vermutlich, basierend auf einer Skelett -Struktur mit einem Innenraum, in Form eines Rechteckes gebaut . Sie stand an einem Hang des Lubnowkastroms in dem nord-westlichen Teil des Dorfes, auf der Straße von Obernigk nach Trebnitz . Von der Straßenseite grenzte das Gebäude ein hölzerner Turm mit drei Glocken in verschiedenen Größen. Die Kirche wurde von einem Friedhof umgeben. Auf dem Friedhof wurde im 19. Jahrhundert eine neugotische Kapelle errichtet worden. In der Kirche war ein barocker Beichtstuhl - ein Gerät ziemlich oft in evangelischen Kirchen gefunden, obwohl Protestanten nicht auf einzelne Bekenntnis verpflichtet sind . Die Kanzel war in der Mitte der Nordwand . Die Autoren erwähnen die wertvolle , hölzerne Skulptur "der Taufengel " , die, im Jahre 1906 ueber dem Altar hing, und dann in der Mitte der Kirche.

Wstęp // Introduction // Das Vorwort // WILCZYN.

Wilczyn - (dawniej Wilczyn Leśny), niem. Heidewilxen - wieś w woj. dolnośląskim, w pow. trzebnickim, w gminie Oborniki Śląskie, położona przy drodze Oborniki Śląskie - Trzebnica. Duża wieś położona nad strumieniem Lubniówka, wśród wzgórz i lasów. Obecnie znana jako wieś letniskowa. Wilczyn Leśny jest malowniczo położony wśród Wzgórz Trzebnickich. Sąsiadują z nim Lesiste Wzgórza - jedno z nielicznych zalesionych odgałęzień Wzgórz Trzebnickich. W odległości około kilometra za wsią znajdują się dwa stawy rybne, pełniące funkcję hodowlaną (głównie hodowla karpia) oraz rekreacyjną (kąpielisko). W pobliskich lasach (między Obornikami a Wilczynem) przez kilka kilometrów ciągnie się stary rów przeciwczołgowy, zbudowany przez Niemców w czasie II wojny światowej dla utrudnienia przejazdu wojskom radzieckim. 

Zabytki:

1. Zespół cmentarza: neoromańskie mauzoleum rodu von Lauterbach z 1868r., cmentarz poewangelicki z 1 poł. XIXw., mur cmentarza z ok. 1890r.

2. Zespół pałacowy z folwarkiem i gorzelnią z p. XXw., oficyna z p. XXw., park pałacowy z XVIII-XIXw., zespół folwarczny, stajnia i obora z 2 poł. XIXw. i p. XXw., 2 obory i stodoła z k. XIXw., brama z murem z p. XXw., gorzelnia i budynek pomocniczy z ok. 1880r i 1920r., garaże z ok. 1920r.

3. Zabytkowa aleja.

4. Domy mieszkalne z k. XIXw. i p. XXw., stodoły i bud. gospodarcze z k. XIXw., XIX/XXw.

5. W okolicy grodzisko i 2 kurhany z epoki brązu.

Atrakcje:
1.Ośrodek wypoczynkowy (stawy, kąpielisko, noclegi, gastronomia).

Wilczyn - ( formerly Wilczyn Forest ) , German Heidewilxen - a village in Lower Silesia , in the district of Trzebnicki , in the municipality of Oborniki Śląskie , located on the road Oborniki Śląskie - Trzebnica . Large village situated on the stream Lubniówka , among the hills and forests. Now known as the holiday village. Wilczyn is beautifully situated among the hills Trzebnickie . Adjacent to the forested hills - one of the few forested hills Trzebnickie branches . At a distance of about a kilometer from the village , there are two fish ponds, which serve as breeding (mainly carp) and recreation (swimming pool) . The near by forests, for several kilometers, stretches  old antitank ditch built by the Germans during World War II for the Soviet troops.

Sights:
1 Cemetery : Neo-Romanesque cemetery of the von Lauterbach of 1868 . , Evangelical cemetery from the first half of the neneteenth century , the cemetery wall of about 1890
2. The palace complex of the grange and distillery from the early twentieth century, the publishing house of the early twentieth century , the park palace from the the eighteenth - nineteenth century . Stables and barn with one half- nineteenth century and beginning of the twentieth century , two barns at the end of the nineteenth century , the gate of the wall from the early twentieth century , a distillery and auxiliary building of 1880 and 1920 . , garages from around 1920 .
3. The historic avenue .
4. Wooden houses from the end of the nineteenth century and the beginning of the twentieth century , barns and outbuildings at the end of the nineteenth century , nineteenth / twentyth century.
5. Near are two graves and settlement from the Bronze Age

Things to do:
1. Recreation center (ponds, swimming pool, accommodation, catering)

Wilczyn - frueher, Deutscher Name Heidewilxen - ein Dorf in Niederschlesien, im Landkreis Trzebnica, in der Gemeinde Obernigk. Schlesien, auf der Straße Obernigk Schlesien - Trebnitz . Großes Dorf am Bach Lubniówka gelegen , zwischen den Hügeln und Wäldern. Jetzt als Feriendorf bekannt. Wilczyn ist wunderschön mittendrin im Katzengebirge gelegen.. Angrenzend an den bewaldeten Hügeln - eine der wenigen bewaldeten Katzengebirge. In einer Entfernung von etwa einem Kilometer vom Dorf entfernt, gibt es zwei Fischteiche , die als Zucht (hauptsächlich Karpfen Landwirtschaft ) und Erholung ( Schwimmen) dienen .In den umliegenden Wäldern ( zwischen Oborniki und Wilczyn ) erstreckt sich ein über mehrere Kilometer alter Panzergraben, der von den Deutschen während des Zweiten Weltkriegs gebaut wurde, um den sowjetischen Truppen die Durchfarht zu erschweren.

Sehenswürdigkeiten:
 1. der Friedhofkomplex: das Neo-Romanische Mausoleum der Herrscherfamilie von Lauterbach aus dem Jahre 1868, der evangelischer Friedhof aus der 1. Hälfte des 19 Jh. , die Mauer um den Friedhof aus dem Jahre 1890. 
2 Der Schlosskomplex mit dem Vorwerk und der Brennerei aus der Mitte des 20. Jh. , das Hintergebäude aus der Mitte des 20. Jh, der Palastpark aus dem 18 -19 Jh . , der Vorwerkkomplex mit dem Viehstall und dem Reitstall aus der Hälfte des 19 Jh. und Anfang des 20. Jh. , zwei Viehstaelle und eine Scheune aus dem Ende des 19. Jh. Das Burgtor mit der Mauer aus dem Anfang des 20. Jh, die Brennerei und das Nebengebäude aus dem Jahre 1880 und 1920, Werkstätte aus dem Jahre 1920 .
3 Die historische Allee. 
4 Die Wohnhäuser aus dem Ende des 19. Jh. und Anfang des 20. Jh., die Scheunen und die Wirtschaftsgebaude aus dem Ende des 19. Jh. und aus dem 20. Jh.
5 Das Siedlungsgebiet und zwei Grabhügel aus der Bronzezeit .

Dinge zu tun:
1. Ferienort (Teiche , Badeort , Unterkunft, Verpflegung ) .